Jakich narzędzi używał człowiek do pomiaru długości?
Stopa – jednostka miary nawiązująca do przeciętnej długości stopy
ludzkiej. W różnych krajach miała inną długość. Zmieniała się także na
przestrzeni wieków. Obecnie przez stopę najczęściej rozumie się stopę angielską (foot) = 30,480 cm, czyli 1 m = 3,280840 stóp. Skrót: ft. Spotyka się również zapis z użyciem apostrofu (np. 50').
Łokieć –
jednostka długości o różnej wartości w zależności od państwa, regionu i
epoki historycznej. Tradycyjna miara nawiązująca do średniej długości
ręki od stawu łokciowego do końca palca środkowego. Dzielił się najczęściej na 2 stopy albo 24 cale.
Krok – pozaukładowa jednostka miary długości stosowana od starożytności.
Passus to historyczna rzymska miara długości, tzw. podwójny krok, ok. 1,48 metra.
Jest to długość podwójnego kroku, czyli odległość między kolejnymi
śladami jednej stopy. Ponieważ marsz zaczynamy prawą nogą, liczymy
liczbę postawień lewej nogi.
Gradus to pojedynczy krok, czyli połowa kroku podwójnego.
Także w starożytnej Grecji używano jednostek
διπλοῦν βῆμα (
diploun bēma, krok podwójny, 5 stóp) i
ἁπλοῦν βῆμα (
haploun bēma, krok pojedynczy, 2,5 stopy).
Od kroku wywodzi się mila, pierwotnie równa 1000 (podwójnych) kroków (mila rzymska).
Ponieważ długość kroku jest sprawą indywidualną, w zależności od przyjętej definicji krok może się równać od 0,8 m do 1,5 m.
Jakich narzędzi używa obecnie człowiek do pomiaru długości?
Linijka – mały liniał rysunkowy, prosty przyrząd kreślarski o kształcie prostokąta i przekroju trapezu. Najczęściej z naniesioną podziałką mianowaną, jednostronną. Używana do kreślenia linii prostych.
Taśma miernicza Jednostka długości, podwielokrotność metra, równa 10 -2 metra, czyli 1/100 metra. Składa się z 10 milimetrów.
Dalmierz laserowy (ang.
laser target marker, LTM, lub
laser rangefinder, LRF) – urządzenie do określania odległości od nieprzezroczystego obiektu za pomocą promienia lasera (zwykle podczerwonego).
Dalmierze używane są w wojsku
i przez policję, w sporcie (w golfie, do strzelań długodystansowych i
przez myśliwych) oraz w budownictwie i budowlanych pracach
wykończeniowych.
Grubościomierz: Przyrząd służący do mierzenia niewielkich odległości między dwoma punktami z dużą dokładnością.
Na co dzień możemy korzystać z linijki i taśmy mierniczej co w zupełności wystarcza do niskobudżetowych pomiarów.
Wykaz jednostek długości
1 metr jest równy drodze jaka przebywa w próżni światło w ciągu czasu 1/299792458 sekundy.
Pierwotnie 1 metr miał być równy 1/40 000 części ćwiartki
południa Ziemskiego. Później dopiero stwierdzono, że nie jest zbyt
wygodnie określać jednostkę wymagającą odbywania podróży dookoła Świata.
Poza tym Ziemia zmienia w niewielkim stopniu swój kształt, więc i sam
metr nie byłby stabilnie określony. Mimo zmiany definicji "obecny metr"
jest w z dobrym przybliżeniem zgodny z pierwotnym "metrem
geograficznym".
- sążeń = 3 łokcie = 6 stóp = 72 cale = 864 linie = 1728 milimetrów
- łokieć = 2 stopy = 4 ć wierci = 24 cale = 288 linii = 576 milimetrów
- stopa = 288 mm: ć wierć = 6 cali = 144 mm; cal = 12 linii = 24 milimetry
- pręt = 15 stóp = 180 cali = 4320 milimetrów
- mila = 4 ć wierć mile = 8 półć wierć mili, czyli staje milowe = 14816 łokci = 8534,3 metra
Jednostka | Skrót | Wartośc |
1 eksametr | 1 Em | 1000000000000000000 |
| 1018 m |
1 petametr | 1 Pm | 1000000000000000 m |
| 1015 m |
1 terametr | 1 Tm | 1000000000000 m |
| 1012 m |
1 gigametr | 1 Gm | 1000000000 m |
| 109 m |
1 megametr | 1 Mm | 1000000 m |
| 106 m |
1 kilometr | 1 km | 1000 m |
| 103 m |
1 hektometr | 1 hm | 100 m |
| 102 m |
1 metr | 1 m | 1 m |
| 100 m |
1 decymetr | 1 dm |
| 0,1 m | 10-1 m |
1 centymetr | 1 cm |
| 0,01 m | 10-2 m |
1 milimetr | 1 mm |
| 0,001 m | 10-3 m |
1 mikrometr | 1 µm |
| 0,000001 m | 10-6 m |
1 nanometr | 1 nm |
| 0,000000001 m | 10-9 m |
1 pikometr | 1 pm |
| 0,000000000001 m | 10-12 m |
1 femtometr | 1 fm |
| 0,000000000000001 m | 10-15 m |
1 attometr | 1 am |
| 0,000000000000000001 m | 10-18 m |
Jednostka długości |
Oznaczenie |
Metry (SI) |
Inne jednostki |
angstrem | A | 10-10 | 0,1nm |
mikron | µ | 10-6 | 1µm |
cal, inch | in | 2,54 * 10-2 | 2,54cm |
stopa, foot | ft | 0,30480 | 12in |
jard, yard | yd | 0,9144 | 3ft |
sążeń, fantom | fm | 1,8288 | 6ft |
kabel, cable | | 185,2 | 0,1Mm |
mila (bryt.), mile | M, mile | 1609,344 | 528ft |
mila morska, nautical mile | Mm, NM, nam,
n mile | 1852 | |
jednostka astronomiczna | UA | 1,496 * 1011 | |
rok świetlny | | 9,4605 * 1015 | |
Angstrem
– jednostka długości równa 10−10 m. Oznaczenie: Å. Nie jest jednostką
układu SI. Służy do liczbowego wyrażania wartości bardzo małych
długości, porównywalnych z rozmiarami atomów. Często stosowany w chemii i
fizyce przy opisywaniu obiektów i zjawisk zachodzących w skali
atomowej, gdzie posługiwanie się jednostkami układu SI wymagałoby
używania ułamków (1 Å = 0,1 nm) lub liczbami rzędu setek (1 Å = 100 pm).
Przykładowo atom wodoru ma promień rzędu 0,37 Å, a długość wiązania H−H
w cząsteczkach H2 to nieco więcej niż 1 Å. Jednostka ta używana jest
też do oznaczania długości fal promieniowania, np. widzialnego,
ultrafioletowego, rentgenowskiego i in. Nazwa angstrem pochodzi od
nazwiska Andersa Jönasa Ångströma, szwedzkiego fizyka i astronoma,
jednego z twórców astrofizyki i pioniera spektroskopii, który po raz
pierwszy wprowadził tę jednostkę w 1868 roku. Angstrem nie jest w Polsce
legalną jednostką miar.
Mikrometr -
(symbol: μm) – pod wielokrotność metra, podstawowej jednostki długości w
układzie SI. Jest to jedna milionowa metra, czy inaczej, jedna
tysięczna milimetra. Jeden mikrometr równa się zatem 10−6 m. W notacji
naukowej można go zapisać jako 1 E-6 m oznaczający 0,000001 × 1 m.
Spotyka się czasami zapis um oznaczający właśnie jednostkę µm zapisaną w
sposób przybliżony, bez użycia alfabetu greckiego. Dawniej tę jednostkę
nazywano mikronem od greckiego słowa mikrón (drobiazg). Nadal używa się
czasami starej nazwy mikronoraz oznacza ją, używając tylko symbolu µ
jako oznaczenie mikrometra. Nazwa mikron oraz symbol µ były oficjalnymi w
latach1879-1967. 1000μm to 1mm.
Cal –
pozaukładowa jednostka miary długości odpowiadająca początkowo
potrojonej długości średniego ziarna jęczmienia. Jedna z tzw. jednostek
imperialnych. W USA ta jednostka miary jest podstawową jednostką miary
używaną m.in. w budownictwie, medycynie, policji (np. do pomiaru wzrostu
człowieka), mechanice i wielu innych dziedzinach.
Stopa
– dawna jednostka miary nawiązująca do przeciętnej długości stopy
ludzkiej. W różnych krajach miała inną długość. Zmieniała się także na
przestrzeni wieków. Obecnie przez stopę najczęściej rozumie się stopę
angielską (foot) = 30,480 cm, czyli 1 m = 3,280840 stóp. Skrót: ft.
Spotyka się również zapis z użyciem apostrofu (np. 50'). Najczęściej
stanowiła 1/2 łokcia i dzieliła się na 12 cali.
Jard
– anglosaska jednostka długości. Jednostka podstawowa angielskiego i
amerykańskiego układu miar. Jest on równy trzem stopom lub 36 calom,
jego długość w jednostkach SI różni się w zależności od układu.
Najpowszechniej używanym jardem jest jard międzynarodowy, mierzący
dokładnie 0,9144 metra. Odpowiednio, stosuje się też pochodzące od jarda
jednostki powierzchni i objętości: jard kwadratowy i jard sześcienny.
Niekiedy jednostki te także oznacza się po prostu jako jardy.
Sążeń – niemetryczna, antropometryczna jednostka długości. Miara miała długość rozpostartych ramion dorosłego mężczyzny
Kabel – jednostka odległości stosowana w nawigacji. 1 kabel = 0,1 mili morskiej = 608 stóp angielskich = 185,2 metra.
Mila morska
– jest jednostką odległości stosowaną w nawigacji morskiej oraz
lotnictwie. Jest to długość łuku południka ziemskiego odpowiadająca
jednej minucie kątowej koła wielkiego. W rzeczywistości ze względu na
kształt kuli ziemskiej (Geoida) długość łuku 1 minuty kątowej jest różna
w zależności od szerokości geograficznej, dlatego umownie przyjęto
długość uśrednioną.
Jednostka astronomiczna –
pozaukładowa jednostka odległości używana w astronomii równa dokładnie
149 597 870 700 m. Dystans ten odpowiada w przybliżeniu średniej
odległości Ziemi od Słońca. Definicja i oznaczenie zostały przyjęte
podczas posiedzenia Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Pekinie w 2012
roku[1]. Wcześniej obowiązująca definicje brzmiały: Jednostka
astronomiczna jest długością promienia niezaburzonej orbity kołowej
ciała o masie znikomo małej, które krąży dookoła Słońca z okresem
365,2568983 dnia (365 d 6 h 9 min 56 s, tzw. rok gaussowski). Inaczej,
ma ono prędkość kątową 0,17202098950 radiana na dobę mającą 86400 sekund
efemerydalnych. Jednostka astronomiczna była[kiedy?] równa długości
półosi wielkiej orbity Ziemi, czyli 149 597 887 km. W szacunkowych
obliczeniach przyjmowana jest zazwyczaj wartość przybliżona ≈ 150 mln
km. Jednostka astronomiczna jest wygodna do określania odległości między
obiektami w Układzie Słonecznym. Stosuje się ją również w opisie innych
układów planetarnych i wszędzie tam, gdzie występują odległości
porównywalnego rzędu, np. w układach podwójnych gwiazd.
Rok świetlny
– jednostka odległości stosowana w astronomii. Jest równy odległości,
jaką pokonuje światło w próżni w ciągu jednego roku juliańskiego (365,25
dnia, 31 557 600 sekund). W przeliczeniu na inne jednostki: 1 rok
świetlny = 0,3066 pc = 63241 j.a. = 9,4607·1015 m W szacunkowych
obliczeniach przyjmowana jest zazwyczaj wartość przybliżona ≈ 9,5
bilionów km.